Vì sao phải xét nghiệm ADN cừu, dê, ngựa trong bột cá?
Từ 14 giờ chiều 8.3, lễ viếng của NSƯT Quý Bình diễn ra tại Nhà tang lễ Quốc gia phía nam (quận Gò Vấp, TP.HCM). Người dân đến viếng nam diễn viên phim Nữ bác sĩ đã có thể vào khuôn viên nhà tang lễ chờ đến lượt vào trong tiễn biệt anh. Bên ngoài sảnh chính, lực lượng bảo vệ vẫn được bố trí chặt chẽ nhằm đảm bảo trật tự và không khí trang nghiêm của tang lễ. Những người có mặt được yêu cầu không quay phim, chụp ảnh, livestream… Từ nhiều giờ trước đó, không ít khán giả yêu mến nghệ sĩ đa tài này đã có mặt tại địa điểm kể trên, chờ được vào bên trong viếng nam diễn viên - ca sĩ. Giữa thời tiết nắng nóng, đám đông tập trung lặng lẽ trong khuôn viên nhà tang lễ, kiên nhẫn chờ đợi tang quyến sắp xếp để vào khu vực phía trong tiễn biệt sao phim Dù gió có thổi. Khoảng 15 giờ, khán giả bắt đầu xếp hàng dài, lần lượt vào trong tiễn biệt nghệ sĩ 43 tuổi. Hòa cùng dòng người tiến vào nhà tang lễ, bà Liên (68 tuổi, quận Gò Vấp) chia sẻ khi xem được tin tức Quý Bình qua đời, bà rất bất ngờ và thương cho nghệ sĩ mà mình yêu mến bao năm vì anh còn quá trẻ, sự nghiệp đang nổi bật."Tôi xem nhiều phim Quý Bình đóng, Sông dài, Táo đỏ… nhiều phim lắm nhưng giờ có tuổi nên quên trước quên sau. Thích nhất là xem phim Cá rô, em yêu anh! Vì cậu ấy đóng hiền, mộc mạc và tình cảm lắm! Quý Bình là nghệ sĩ tôi yêu mến nhất, cậu ấy còn ca bolero rất tình cảm, đi vào lòng người, làm giám khảo hay MC gì tôi cũng thấy hay, thấy thích", bà tâm sự.Người hâm mộ lâu năm của nghệ sĩ quá cố xúc động: "Mình đã đến rồi thì cũng ráng đợi để vào trong thắp cho Quý Bình một nén nhang rồi mới về. Không ngờ Quý Bình đi sớm quá!'.Nhiều khán giả lớn tuổi không quản ngại đường sá đạp xe đến nhà tang lễ đến viếng nghệ sĩ Quý Bình, ông Nguyễn Văn Khê (72 tuổi, quận Gò Vấp) là một trong số đó."Tôi biết Quý Bình mắc bệnh rồi mất khi xem tin tức trên mạng. Quý Bình bệnh nặng, phải chữa trị nhưng không cho khán giả hay biết. Tôi rất bất ngờ, cậu ấy đa tài mà mất sớm quá!", ông bộc bạch. Khán giả này cho biết nhiều năm qua, ông thường theo dõi Quý Bình trên màn ảnh và yêu thích những vai diễn gần gũi của anh. Sau khi đọc được thông tin cáo phó và biết được thời gian, địa điểm tổ chức lễ viếng, ông cùng người quen trong xóm đạp xe qua nhà tang lễ để tiễn biệt nam nghệ sĩ.Chiều cuối tuần, ông Đức (74 tuổi) thu xếp thời gian chạy xe từ quận 12 sang Gò Vấp viếng Quý Bình, từ biệt nam nghệ sĩ mà mình yêu mến qua nhiều vai diễn gần gũi trong Cá rô, em yêu anh!, Dù gió có thổi, Sông dài… "Quý Bình diễn rất nhiều phim hay, lâu lâu tôi còn nghe cậu ấy hát bolero. Mấy năm Quý Bình vắng bóng, tôi không còn được nghe hát, được xem phim của cậu ấy nữa, đến khi hay tin Quý Bình mất, tôi bất ngờ lắm!", khán giả này chia sẻ.NSƯT Quý Bình qua đời lúc 11 giờ ngày 6.3. Lễ viếng được tổ chức vào 14 giờ, ngày 8.3 đến 12 giờ ngày 9.3. Lễ truy điệu diễn ra lúc 13 giờ ngày 9.3, lễ động quan vào 13 giờ 30 cùng ngày. Sau đó linh cữu được hỏa táng tại tháp Long Thọ, xã Phú Hòa Đông, huyện Củ Chi, TP.HCM. Gia đình NSƯT Quý Bình xin miễn chấp điếu, không nhận hoa, phẩm vật, không tiếp xúc, trả lời phỏng vấn của báo chí.Trao đổi với chúng tôi, anh trai cố nghệ sĩ cho biết những ngày cuối đời, nam diễn viên từng chia sẻ tâm nguyện muốn tổ chức tang lễ yên tĩnh, nhẹ nhàng.Bác bỏ khen chê, Triệu Lộ Tư khoe lưng gợi cảm, chăm chút diện áo váy ngắn
Ngày 6.2, ghi nhận của PV Thanh Niên tại công viên nước hồ Thủy Tiên (P.Thủy Bằng, Q.Thuận Hóa, TP.Huế), nơi đây đã được chỉnh trang nhiều hạng mục, cảnh quan khang trang, thu hút đông đảo người dân và du khách đến tham quan.Khác với vẻ ma mị, hoang phế trước đây, công viên nước hồ Thủy Tiên đã được khoác lên mình diện mạo mới với tuyến đường lát đá chạy dài bao bọc hồ nước thơ mộng. Tại khu vực con rồng khổng lồ, những mảng kính vỡ, cỏ dại cũng được làm vệ sinh, dọn dẹp sạch sẽ.Anh Lê Văn Thái (35 tuổi, trú P.Thuận An, Q.Thuận Hóa, TP.Huế) bày tỏ sự bất ngờ bởi sự khang trang, thơ mộng của công viên ma mị này sau nhiều năm quay trở lại. "Không gian môi trường ở đây rất sạch sẽ, đường sá chỉnh trang đẹp, gọn gàng. Mặt hồ xanh mướt, 2 tuyến đường đi bộ lát đá khang trang, điện đường thắp sáng sẽ biến nơi đây thành điểm đến lý tưởng trong thời gian tới", anh Thái nói.Đó là thành quả của dự án chỉnh trang công viên hồ Thủy Tiên, do Trung tâm công viên cây xanh Thừa Thiên - Huế (nay là Trung tâm công viên cây xanh Q.Thuận Hóa) làm chủ đầu tư.Dự án được khởi công từ tháng 8.2024, với giai đoạn 1 có tổng mức đầu tư khoảng 20 tỉ đồng. Đến nay, toàn bộ các tuyến đường tại công viên dài hơn 2 km đã được lát đá chống trượt khang trang. Ngoài ra, dự án còn lắp thêm hệ thống chiếu sáng với 68 cây đèn trên đường phục vụ du khách đi dạo vào ban đêm, đầu tư hệ thống thoát và cấp nước…Ông Dương Quang Hiền, Phó giám đốc Trung tâm Công viên cây xanh Q.Thuận Hóa cho biết, tính đến thời điểm này khối lượng thi công dự án đạt khoảng 75%. Sau khi hoàn thành giai đoạn 1, giai đoạn 2 của dự án sẽ tiếp tục đầu tư các hạng mục quanh con rồng đá, với tổng mức kinh phí thêm gần 14 tỉ đồng. Hiện, đơn vị này đang tiếp tục khảo sát vị trí để lên phương án xây dựng điểm dịch vụ cắm trại, dã ngoại, cho thuê xe đạp... tại hồ Thủy Thiên. Biến nơi đây trở thành điểm du ngoạn lý tưởng.Lãnh đạo Trung tâm Công viên cây xanh Q.Thuận Hóa cho rằng, việc tái khởi động đầu tư vào công viên hồ Thủy Tiên ngoài mục đích phục vụ cộng đồng, còn để cải thiện cảnh quan khu vực này, nâng cấp thêm những chức năng mới mang tính đột phá cho hồ Thủy Tiên, là động lực để thu hút khách du lịch đến Huế.Công viên nước hồ Thủy Tiên được đầu tư xây dựng từ năm 2004, trên diện tích khoảng 20 ha đất thuộc P.Thủy Bằng (Q.Thuận Hóa, TP.Huế) với mục tiêu biến nơi đây thành điểm vui chơi, giải trí hiện đại với tổng kinh phí hơn 70 tỉ đồng. Tuy nhiên, do đầu tư dang dở nên nơi đây không thể đi vào hoạt động, bị bỏ hoang suốt nhiều năm. Cũng nhờ sự ma mị khiến công viên này trở nên tò mò hơn với du khách, đặc biệt các du khách nước ngoài. Năm 2016, địa chỉ này bất ngờ xuất hiện trên những tờ báo nổi tiếng như Huffington Post của Mỹ; tờ báo của kênh truyền hình Mỹ CNN đưa hồ vào danh sách 10 công viên giải trí nổi tiếng thế giới đẹp mê hồn, nhưng đã bị "đóng cửa mãi mãi"... Hồ Thủy Tiên cũng xuất hiện trên các MV ca nhạc quốc tế và cũng là địa chỉ "check-in" được coi là "không thể bỏ lỡ" của nhiều du khách nước ngoài khi đến Huế.
Giảm cân theo thực đơn Paleo - thỏa mãn tín đồ ăn kiêng… yếu đuối
Ngày 10.1, ông Lê Trung Phước, Giám đốc Công ty TNHH Nhà nước MTV Xổ số kiến thiết Huế (Công ty XSKT Huế), trao đổi với PV Thanh Niên một số thông tin xung quanh vụ từ chối trả thưởng tờ vé số trúng giải độc đắc 2 tỉ đồng, trong đó có diễn biến vụ kiện và chất liệu vé số.Như Thanh Niên đã thông tin, TAND TX.Hương Thủy vừa thông báo đến Công ty XSKT Huế và bà N.T.N (53 tuổi, ở xã Bình Nguyên, H.Thăng Bình, Quảng Nam - người trúng độc đắc 2 tỉ đồng) về việc thụ lý vụ án dân sự tranh chấp trả thưởng.Trong văn bản, tòa yêu cầu trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày nhận được thông báo, bị đơn (Công ty XSKT Huế) phải nộp cho tòa án văn bản ghi ý kiến của mình đối với yêu cầu của nguyên đơn và các tài liệu, chứng cứ kèm theo, yêu cầu phản tố, yêu cầu độc lập nếu có. Trường hợp cần gia hạn thì phải có đơn xin gia hạn gửi tòa, nêu rõ lý do để xem xét.Trả lời về việc này, ông Phước khẳng định sẽ không có kháng cáo nào, chờ mọi quyết định của tòa. "Nếu kháng cáo, không khác gì chúng tôi đang "hơn thua" với khách hàng. Chúng tôi rất mong muốn chi trả cho khách hàng, tuy nhiên quy định của pháp luật là không thể, do vậy nếu tòa tuyên đủ điều kiện thì chúng tôi sẽ trả thưởng cho bà N.", ông Phước nói.Lãnh đạo Công ty XSKT Huế cho rằng, vì là doanh nghiệp 100% vốn nhà nước, không phải công ty cổ phần nên việc trả thưởng phải theo đúng quy định nhà nước.Vậy vì sao không phát hành vé số chất liệu giấy cứng như miền Nam để hạn chế rách nát như loại giấy mà Công ty XSKT Huế đang sử dụng?Trả lời câu hỏi của PV Thanh Niên, ông Phước cho rằng thị trường ở khu vực miền Trung khác khu vực miền Nam. Cụ thể, thị trường miền Nam đang tiêu thụ số lượng vé số rất lớn, bán hết 80 – 90% số vé số phát hành trong ngày, còn khu vực miền Trung chỉ tiêu thụ được 30%. Cho nên, số lượng vé số không bán được sẽ các đại lý chuyển về Công ty XSKT Huế để kiểm đếm, lập hội đồng tiêu hủy tránh gian lận.Việc kiểm đếm với số lượng lớn như vậy nên không thể kiểm đếm bằng tay mà phải dùng máy, loại vé số giấy đang phát hành hiện nay của Công ty XSKT Huế phù hợp với loại máy đếm. "Với loại giấy dày như miền Nam đang phát hành, rất khó để chúng tôi có thể đếm được với số lượng cực lớn như vậy", ông Phước nói.Lãnh đạo Công ty XSKT Huế cũng thông tin về doanh thu hoạt động kinh doanh năm 2024. Năm 2024, công ty này đạt doanh thu hơn 530 tỉ đồng. Trong đó doanh thu tiêu thụ các loại vé xổ số là hơn 529 tỉ đồng, nộp ngân sách nhà nước hơn 142 tỉ đồng; tổng trả thưởng hơn 253 tỉ đồng, lợi nhuận 27 hơn tỉ đồng.Trước đó, ngày 14.10.2024, bà N. mua 2 tờ vé số của Công ty XSKT Huế phát hành mang ký hiệu H83-24 (10.000 đồng/vé), gồm một tờ mang số dự thưởng 386552 (F), tờ vé còn lại mang số 486552 (F).Sau khi mua xong, bà bỏ vào tờ tiền polymer kẹp lại bỏ vào túi đi làm nhưng không may mắc mưa nên bị ướt. Thấy ướt, bà đem 2 tờ vé số hơ lửa cho ráo thì tờ vé số bị co lại.Trong kỳ quay mở thưởng, tờ vé số 386552 (F) trúng giải đặc biệt trị giá 2 tỉ đồng, tờ còn lại trúng giải phụ đặc biệt trị giá 50 triệu đồng.Ngày hôm sau, bà cùng con trai ra Công ty XSKT Huế thì được yêu cầu có công an giám định như bên thứ 3 để đúng quy định phát thưởng.Đến ngày 29.10.2024, công ty XSKT thông báo chỉ chấp nhận trả thưởng tờ trúng giải phụ (vì vẫn giữ được phần làm rách) chứ tờ trúng giải đặc biệt không được trả vì đã rách rời, mất góc.Kết quả giám định của cơ quan công an cho thấy, phần tách rời của tờ vé số trúng giải đặc biệt trùng khớp với cùi vé của Công ty XSKT Huế phát hành. Tờ vé số này cũng không phải là vé được làm giả, các con số trên tờ vé số này không bị tẩy xóa.Theo phản hồi của đại diện Công ty XSKT Huế trong thời điểm đó, việc không chấp nhận trả thưởng cho tờ vé số trúng độc đắc vì tờ vé số của bà N. đã bị co lại, biến dạng một phần và rách rời góc bên phải dưới dãy số, mất chân chữ số hàng đơn vị (phần rách rời đã không còn), không đủ căn cứ để xác định hình dạng ban đầu, vị trí rách rời ảnh hưởng đến các yếu tố để xác định trúng thưởng.Việc từ chối trả thưởng được Công ty XSKT Huế căn cứ theo quy định tại Thông tư số 75/2013/TT-BTC của Bộ Tài chính về việc hướng dẫn chi tiết về hoạt động kinh doanh xổ số.Bà N. đã có đơn gửi TAND TX.Hương Thủy (Huế) để kiện Công ty XSKT Huế vì việc từ chối trả thưởng này.
Chiều 3.3, Tỉnh ủy, UBND tỉnh Cà Mau tổ chức lễ công bố quyết định kết thúc hoạt động Ban Bảo vệ, chăm sóc sức khỏe cán bộ tỉnh; đồng thời kiện toàn tổ chức Bệnh viện đa khoa Cà Mau.Theo quyết định của Tỉnh ủy Cà Mau, Ban Bảo vệ, chăm sóc sức khỏe cán bộ tỉnh chính thức kết thúc hoạt động. Cùng ngày, UBND tỉnh ban hành quyết định kiện toàn tổ chức Bệnh viện đa khoa Cà Mau, trong đó thành lập Khoa Bảo vệ, chăm sóc sức khỏe cán bộ trực thuộc bệnh viện.Cụ thể, Ban giám đốc bệnh viện gồm giám đốc và không quá 3 phó giám đốc. Các phòng chức năng có 9 phòng; các khoa lâm sàng là 24 khoa; các khoa cận lâm sàng là 4 khoa; các khoa không giường bệnh 4 khoa.Phát biểu tại buổi lễ, ông Nguyễn Minh Luân, Phó chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau, nhấn mạnh: "Việc kết thúc hoạt động của Ban Bảo vệ, chăm sóc sức khỏe cán bộ tỉnh và thành lập Khoa Bảo vệ, chăm sóc sức khỏe cán bộ trực thuộc Bệnh viện đa khoa Cà Mau là một bước đi quan trọng trong tiến trình cải cách, tinh gọn bộ máy nhưng vẫn đảm bảo hiệu quả. Đây không chỉ là sự sắp xếp lại tổ chức mà còn hướng tới nâng cao chất lượng phục vụ, đáp ứng tốt hơn nhu cầu chăm sóc sức khỏe của cán bộ trên địa bàn tỉnh".Ông Luân bày tỏ sự tin tưởng, với sự quan tâm của Tỉnh ủy, UBND tỉnh, cùng quyết tâm của ngành y tế và tinh thần trách nhiệm của đội ngũ y, bác sĩ, Khoa Bảo vệ, Chăm sóc sức khỏe cán bộ sẽ hoạt động hiệu quả, đáp ứng kỳ vọng đặt ra. Qua đó, góp phần nâng cao chất lượng khám chữa bệnh, phục vụ tốt hơn không chỉ cho đội ngũ cán bộ mà còn cho nhân dân tỉnh Cà Mau.Việc sắp xếp lại tổ chức y tế đợt này thể hiện quyết tâm của tỉnh trong việc đổi mới, nâng cao chất lượng hệ thống y tế địa phương, đáp ứng yêu cầu phát triển trong giai đoạn mới.
Tai nghe chụp tai càn quét tủ phụ kiện của hàng loạt sao nữ sành điệu
Trong khoảng thời gian đó, những trẻ khác ùa chạy đi trốn, nấp đâu đó càng kín càng tốt. Khi đọc đến con số 100 thì trẻ mở mắt ra và bắt đầu đi tìm bạn, ai bị phát hiện đầu tiên là bị thua. Đếm đủ con số như thế, lâu lắm, có trẻ láu cá đọc tắt cho nhanh để khi mình mở mắt ra thì các bạn vẫn chưa kịp trốn. Câu đó như sau: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Thời nhỏ, tôi đã chơi trốn - tìm và nay con tôi cùng trẻ con hàng xóm cũng thế. Năm tháng đi qua, mãi hơn 60 năm sau, nhờ đọc Phan Khôi di cảo - bản thảo chưa đầy đủ (NXB Trí Thức - 2021) do các con của cha đẻ Tình già biên soạn, tôi mới biết chi tiết này: "Trẻ con ta có trò chơi đánh chắt. Dùng những que tre mà đánh, là đánh chắt que; dùng những hòn sỏi mà đánh, là đánh chắt chuyền. Đây không nói cách đánh như thế nào, chỉ nói khi đánh xong một bàn, đếm những que tre hay hòn sỏi đã chiếm được để định ăn thua, thì trẻ con ở Trung và ở Bắc đếm có khác nhau nhưng lại giống nhau ở một chỗ rất lạ. Trẻ con ở miền Trung đếm: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Trẻ con ở miền Bắc đếm: "Một chắt, hai choi, ba chòi, chín chủ, chẵn chục" (tr.216-217).Trò chơi này, sở dĩ gọi chắt/đánh chắt bởi bản thân chắt/hòn chắt có nghĩa là "hòn nhỏ nhỏ như viên đạn" (Đại Nam quấc âm tự vị, 1895), "Một trò chơi của trẻ con, một tay vừa nhặt vừa tung vừa hứng" (Việt Nam tự điển, 1931); hiện nay tên gọi phổ biến là "chuyền thẻ", có nơi còn gọi "đánh nẻ".Rõ ràng, cách đọc tắt trong trò chơi trốn - tìm đã có từ xưa lắm, ít ra đã có trước năm 1958 là năm ông Phan Khôi viết bài này. Ở đây, khi xét về chữ nghĩa ta thấy gì? Muốn thấy gì, trước hết cần phải tìm hiểu nghĩa của các từ đó."Một đôi" thì dễ hiểu rồi, không cần dài dòng gì thêm. "Hai đắn" thì "đắn" là gì? Tự bản thân từ này không có nghĩa, phải đi chung với từ khác, chẳng hạn Truyện Kiều có câu: "Đắn đo cân sắc cân tài/Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ". Kể ra cái lối "mua người" ngày xưa cũng lạ, chẳng những cô ấy có nhan sắc mà còn phải biết "cầm kỳ thi họa đủ mùi ca ngâm" thì càng cao giá.Còn "ba thìn" thì sao? "Thìn" là từ Việt cổ có nghĩa là "sửa sang, răn, giữ", theo Đại Nam quấc âm tự vị (1895), chẳng hạn Thiên Nam ngữ lục có câu: "Thìn lòng tích đức tu nhân/Bụt trời đã biết, quỷ thần đã hay". Về tâm lý con người, không phải bây giờ mà hàng trăm năm trước, cụ Nguyễn Trãi đã nhìn ra:Dắng dỏi bên tai tiếng quản huyền,Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn.Xuân xanh chưa dễ hai phen lại,Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên."Nhẫn" nghĩa là đến, cho đến. Chí lý thật, có lúc nghe tiếng sáo, tiếng đàn (quản huyền) trong không gian, cảnh vật mà mình yêu thích ắt khó giữ lòng mà xao động, xao xuyến, rồi cảm thấy tiếc xuân xanh đã qua. Đã qua thời tuổi trẻ. Chỉ còn là cảm xúc bùi ngùi. Sực nghĩ, "Tiếng đưa hiu hắt bên lòng/Buồn ơi! Xa vắng, mênh mông là buồn" của Thế Lữ cũng là lúc nghe Tiếng sáo Thiên Thai nên khiến "Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn" là vậy.Rồi, "chín chăn" nghĩa là gì?Ta thử đặt giả thuyết từ "một đôi" là 2, "hai đắn" là 4, ắt "ba thìn" là 6, vậy "chín chăn" cũng nằm trong cách tính này? Không, "chín chăn" trong ngữ cảnh này chính là chẵn/chín chẵn, do cách phát âm nhanh nên đã lướt bỏ dấu ngã trở thành "chăn". Chẵn là trọn, đủ, không lẻ, không thừa, không thiếu, đủ cặp, không so le, còn có cách nói chẵn chòi, chẵn bon. "Chín chăn" xác định, quả quyết chính xác là 9. Suy luận này hợp lý bởi kết thúc câu này là "chẵn chục" tức là 10. Theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ, "chục" là tiếng Việt chuyển gốc Hán-Việt: "Chục: số vật mười món, hoặc có hơn (tùy vùng) < thốc (sum họp, một bụi - giọng Quảng Đông: chục)". Ca dao có câu: Bảy với ba, anh kêu rằng một chụcTam tứ lục, anh tính cửu chươngBảy cộng ba đúng là 10, là chục. Cách gọi "chẵn chục" đến nay vẫn còn phổ biến, còn gọi chục trơn, chục chẵn. Dù biết chắc là vậy nhưng chắc gì chục là 10?Ta có thể kiểm chứng trong đời thường lẫn tác phẩm văn học, chẳng hạn, khi viết Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhà văn Nguyễn Hiến Lê có kể khi đến "Tân An, một châu thành nằm ở ven Đồng Tháp", lúc đi chỗ ăn sáng: "Anh Bình nhất định lựa tiệm ở gần chợ vì anh vốn ưa cảnh náo nhiệt, thích nhìn người ta đi lại, mua bán. Anh mua một trái dưa hấu và một chục quít, ngạc nhiên lắm khi thấy cô hàng đếm cho anh mười hai trái. Anh cầm hai trái trả lại: "- Cô đưa thừa cho tôi. Tôi mua có một chục thôi mà". Cô hàng nghe giọng là lạ của anh, mỉm cười, đẩy hai trái quít về phía anh: "- Thầy mua một chục thì tôi đếm một chục đó". Anh Bình chẳng hiểu gì cả, tôi phải giảng: "- Ở miền này trái cây như quít, mận thì một chục là mười hai trái. Có tỉnh một chục mười bốn hay mười sáu kia". "- Lạ nhỉ! Một chục mười sáu trái. Thế thì có ông thánh hiểu".Chi tiết này đã phản ánh tính cách rộng rãi, hào phóng của người miền Nam. Anh Bình ngạc nhiên là phải bởi anh từ ngoài Bắc vào, không sinh sống nơi này.Với các phân tích, dẫn chứng vừa nêu, tóm lại, ta vẫn không hiểu rõ nghĩa các từ liên quan đến số đếm trong trò chơi của con trẻ ngày xưa. Không những thế, ta còn còn ngắc ngứ với bài đồng dao này: "Mồng một lưỡi trai/Mồng hai lá lúa/Mồng ba câu liêm/Mồng bốn lưỡi liềm/Mồng năm liềm giật/Mồng sáu thật trăng/Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo/Mười bảy sảy giường chiếu/Mười tám rám trấu/Mười chín đụn dịn/Hăm mươi giấc tốt/Hăm mốt nửa đêm…". Với câu "Mười chín đụn địn", có bản ghi "đụn dịn". Bài đồng dao này mô tả hình thù mặt trăng qua các ngày, đại khái, đêm 17 trăng lên vào lúc người ta "sảy giường chiếu" là chuẩn bị ngủ, đêm 18 trăng mọc là lúc lửa ủ trong bếp đã "rám trấu"... Thế, đêm 19 "đụn địn/đụn dịn" thì hiểu thế nào đây?Chịu. Từ "chịu" này, ta lặp lại một lần nữa khi nghe đến từ "đí địn". Trong tập sách Người Việt nói tiếng Việt (NXB TH TP.HCM - 2023), nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Thọ cho biết văn cảnh xuất hiện của từ này: "Chuyện rằng có một chị vợ cực đoảng. Một hôm anh chồng bắt được một con ba ba, giao cho vợ làm bếp rồi đi làm đồng, bụng chắc mẩm chiều về có mồi ngon sẽ rủ bạn lai rai vài xị đế. Chị vợ thả con ba ba vào nồi, bỏ thêm vào đó vài ngọn rau mùng tơi rồi bắc lên nấu trên bếp củi. Trong khi chị lúi húi vo gạo thì con ba ba thấy nước nóng lên, nó bèn bò ra khỏi nồi rồi đi mất. Chị vợ đoảng vo gạo xong, mở vung nồi canh xem thử. Chị ta lấy đũa khoắng, nhận ra rau mùng tơi vẫn chưa kịp chín, nhưng ba ba đâu thì chẳng thấy. Chị ta cứ bần thần ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi đi đến kết luận: "Mùng tơi chưa chín, đí địn đã tan".Dám nói rằng, những từ vừa nêu ra chẳng ai có thể giải thích nổi nghĩa của nó. Riêng cách nói về số đếm trong trò chơi đánh chắt, ta còn thắc mắc vì sao ở miền Trung, từ "3/ba thìn" lại nhảy qua "9/chín chăn", cũng như ở miền Bắc từ "3/ba chòi" lại vọt đến "9/chín chủ"? Cách nói này hoàn toàn không ngẫu nhiên mà đã vận dụng, phổ biến trong tục ngữ, ca dao, thí dụ: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu", "Ba bể chín châu", "Ba bị chín quai mười hai con mắt"… Ông Phan Khôi thừa nhận: "Tôi nghĩ mãi mà không hiểu". Rồi ông nêu ý kiến: "Hoặc giả câu trẻ con nói đó có cái lý gì sâu kín về số học hay toán học mà mình không biết. Còn như bảo thứ đó trẻ con bạ đâu nói đấy, hơi đâu mà tìm hiểu cho mệt trí, thì tôi không dám" (SĐD, tr.217).Bạn cũng nghĩ thế chăng?Vâng, tôi cũng nghĩ thế. Và xét ra trong ngày xuân ngày tết, chúng ta cùng bàn về vài từ "bí hiểm" đâu phải không có ích khi cùng tìm về tiếng Việt.
